==လူထုက်န္းမာေရး (အေအးမိေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ)==

>

**Public Health**
(ေနျပည္ေတာ္ ၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၀)
လက္ဖက္ရည္ ကလည္း အေတာ္ေလးကို အေထာက္အကူ ျပဳေစပါတယ္။

၁။ ေရဓာတ္မခန္းေျခာက္ပါေစႏွင့္။ အေအးမိျခင္း၊ တုပ္ေကြး ဖ်ားျခင္းတို႔လို အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္း အေပၚပိုင္းမွာ ပိုးဝင္တာေၾကာင့္ ႏွာရည္ ယိုတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို အရည္ ပိုေတြယိုစီးက်မႈဟာ လည္ေခ်ာင္းဆီ ေရာက္ၿပီး ယားယံ ေစကာ ေခ်ာင္းဆိုး ေစတတ္ပါတယ္။ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ရင္ ႏွာရည္ေတြ က်ဲသြားပါတယ္။ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္တာဟာ အက်ိအခၽြဲ ေတြကိုပါ စိုစြတ္ ေနေစပါတယ္။

၂။ ငံုေဆးႏွင့္ ေဆးအပူ ေတြကလည္း အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။

ပ႐ုတ္ေအး ပါဝင္တာကို စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ သူဟာ လည္ေခ်ာင္းနာတာကို သက္သာ ေစတယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ ေခ်ာင္းဆိုး ထုတ္မယ့္ အႀကိမ္ေရ နည္းလာ ပါတယ္။ ပူေႏြးတဲ့ ပ်ားရည္ပါတဲ့ လက္ဖက္ရည္ ကလည္း အေတာ္ေလးကို အေထာက္အကူ ျပဳေစပါတယ္။

၃။ ျပင္းထန္ေသာ အနံ႔အသက္မ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

 အနံ႔ဆိုးရြားတဲ့ အေမႊးခဲေတြ၊ ဖ်န္းေဆးေတြကလည္း လူေတြရဲ႕ ႏွာေခါင္း ေျမႇးေတြ ယားယံလာေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ ေပးပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ နာတာရွည္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းကို ခံစား ရတတ္ပါတယ္။ သူတို႔ေၾကာင့္ ခၽြဲေတြဟာ ပိုထြက္လာပါတယ္။ အဆိုးရြားဆံုး အခ်က္ကေတာ့ ေဆးလိပ္ပါပဲ။ ေဆးလိပ္ ေသာက္တတ္သူ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ေခ်ာင္းဆိုး တတ္ပါတယ္။ သူတို႔ အနား ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေနတဲ့ သူေတြ အားလံုးကိုလည္း အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆသနာေတြကို ခံစားရ ေစပါတယ္။ သူတို႔အတြက္ အေကာင္း ဆံုးအေျဖကေတာ့ ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ပါပဲ။ s

၄။ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း ။

သက္သာေအာင္ျပဳလုပ္ေပးပါ။ ႏွာရည္ ေပ်ာ္ေစတဲ့ ေဆးေတြ၊ ႏွာပြင့္ေစတဲ့ ေဆးေတြက ေရာင္ေနတဲ့ ႏွာေခါင္းရွိ တစ္သွ်ဴးေတြကို အေရာင္ က်ေစပါတယ္။ အဆုတ္အတြင္းရွိ ခၽြဲသလိပ္ေတြကို ေျခာက္သြားေစၿပီး အသက္႐ွဴသြင္း၊ ႐ွဴထုတ္ ေကာင္းေစပါတယ္။ ႏွာရည္ ေပ်ာ္ေစတဲ့ ေဆးေတြကို ေဆးလံုး၊ ေဆးရည္၊ အစက္ခ် ေဆးရည္ဆိုၿပီး ပံုစံ အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ေသာက္ေဆး ပံုစံဆိုရင္ ေသြးတိုး ေစတာေၾကာင့္ ေသြးတိုး ရွိသူေတြ အေနနဲ႔ သတိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ရင္ဘတ္ထဲက ေအာင့္တဲ့အထိ၊ ညဘက္ အိပ္ေရးပ်က္ေလာက္တဲ့ အထိ ေခ်ာင္းဆိုး လာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေခ်ာင္းေျခာက္ အတြက္ အသံုးျပဳတဲ့ Dextromethorphan လုိေဆးေတြကို ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ခၽြဲသလိပ္ပါတဲ့ ေခ်ာင္းဆိုး ေနရင္ေတာ့ Guaifenesin ပါတဲ့ ေဆးေတြက ပိုၿပီး ထိေရာက္မႈ ရွိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသက္ ၄ ႏွစ္ ေအာက္ေတြက ပိုၿပီး ထိေရာက္မႈ ရွိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသက္ ၄ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြမွာေတာ့ ဆရာဝန္ရဲ႕ ၫႊန္ၾကားခ်က္ မရွိဘဲ ဘယ္ေဆးကိုမွ မတိုက္သင့္ပါဘူး။

၅။ ေခ်ာင္းဆိုးရသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို သိရေအာင္လုပ္ပါ။


 အေအး မိတာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေခ်ာင္းဆိုးတာဟာ ရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ သက္သာသြားပါတယ္။ ၾကာရွည္ စြဲၿပီး ေခ်ာင္းဆိုးတာဟာ ဓာတ္မတည့္မႈ၊ ရင္ၾကပ္ျခင္း၊ တျခား ေရာဂါေတြနဲ႔ ေရာဂါ ကုသတဲ့ ေဆးေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကို သိလာမွသာ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးတာဟာ၂-၄ ပတ္ထက္ ေက်ာ္လြန္ခဲ့ၿပီး ေခ်ာင္းဆိုးရင္း ေသြးပါျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန က်ျခင္း၊ ခ်မ္းတုန္ျခင္း၊ ႏံုးျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပၚလာရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပသင့္ပါတယ္။

 +ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆးဝါး)+

**Public Health**
(ေနျပည္ေတာ္ ၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၀)
လက္ဖက္ရည္ ကလည္း အေတာ္ေလးကို အေထာက္အကူ ျပဳေစပါတယ္။

၁။ ေရဓာတ္မခန္းေျခာက္ပါေစႏွင့္။ အေအးမိျခင္း၊ တုပ္ေကြး ဖ်ားျခင္းတို႔လို အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္း အေပၚပိုင္းမွာ ပိုးဝင္တာေၾကာင့္ ႏွာရည္ ယိုတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို အရည္ ပိုေတြယိုစီးက်မႈဟာ လည္ေခ်ာင္းဆီ ေရာက္ၿပီး ယားယံ ေစကာ ေခ်ာင္းဆိုး ေစတတ္ပါတယ္။ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ရင္ ႏွာရည္ေတြ က်ဲသြားပါတယ္။ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္တာဟာ အက်ိအခၽြဲ ေတြကိုပါ စိုစြတ္ ေနေစပါတယ္။

၂။ ငံုေဆးႏွင့္ ေဆးအပူ ေတြကလည္း အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။

ပ႐ုတ္ေအး ပါဝင္တာကို စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ သူဟာ လည္ေခ်ာင္းနာတာကို သက္သာ ေစတယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ ေခ်ာင္းဆိုး ထုတ္မယ့္ အႀကိမ္ေရ နည္းလာ ပါတယ္။ ပူေႏြးတဲ့ ပ်ားရည္ပါတဲ့ လက္ဖက္ရည္ ကလည္း အေတာ္ေလးကို အေထာက္အကူ ျပဳေစပါတယ္။

၃။ ျပင္းထန္ေသာ အနံ႔အသက္မ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

 အနံ႔ဆိုးရြားတဲ့ အေမႊးခဲေတြ၊ ဖ်န္းေဆးေတြကလည္း လူေတြရဲ႕ ႏွာေခါင္း ေျမႇးေတြ ယားယံလာေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ ေပးပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ နာတာရွည္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းကို ခံစား ရတတ္ပါတယ္။ သူတို႔ေၾကာင့္ ခၽြဲေတြဟာ ပိုထြက္လာပါတယ္။ အဆိုးရြားဆံုး အခ်က္ကေတာ့ ေဆးလိပ္ပါပဲ။ ေဆးလိပ္ ေသာက္တတ္သူ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ေခ်ာင္းဆိုး တတ္ပါတယ္။ သူတို႔ အနား ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေနတဲ့ သူေတြ အားလံုးကိုလည္း အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆသနာေတြကို ခံစားရ ေစပါတယ္။ သူတို႔အတြက္ အေကာင္း ဆံုးအေျဖကေတာ့ ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ပါပဲ။ s

၄။ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း ။

သက္သာေအာင္ျပဳလုပ္ေပးပါ။ ႏွာရည္ ေပ်ာ္ေစတဲ့ ေဆးေတြ၊ ႏွာပြင့္ေစတဲ့ ေဆးေတြက ေရာင္ေနတဲ့ ႏွာေခါင္းရွိ တစ္သွ်ဴးေတြကို အေရာင္ က်ေစပါတယ္။ အဆုတ္အတြင္းရွိ ခၽြဲသလိပ္ေတြကို ေျခာက္သြားေစၿပီး အသက္႐ွဴသြင္း၊ ႐ွဴထုတ္ ေကာင္းေစပါတယ္။ ႏွာရည္ ေပ်ာ္ေစတဲ့ ေဆးေတြကို ေဆးလံုး၊ ေဆးရည္၊ အစက္ခ် ေဆးရည္ဆိုၿပီး ပံုစံ အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ေသာက္ေဆး ပံုစံဆိုရင္ ေသြးတိုး ေစတာေၾကာင့္ ေသြးတိုး ရွိသူေတြ အေနနဲ႔ သတိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ရင္ဘတ္ထဲက ေအာင့္တဲ့အထိ၊ ညဘက္ အိပ္ေရးပ်က္ေလာက္တဲ့ အထိ ေခ်ာင္းဆိုး လာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေခ်ာင္းေျခာက္ အတြက္ အသံုးျပဳတဲ့ Dextromethorphan လုိေဆးေတြကို ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ခၽြဲသလိပ္ပါတဲ့ ေခ်ာင္းဆိုး ေနရင္ေတာ့ Guaifenesin ပါတဲ့ ေဆးေတြက ပိုၿပီး ထိေရာက္မႈ ရွိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသက္ ၄ ႏွစ္ ေအာက္ေတြက ပိုၿပီး ထိေရာက္မႈ ရွိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသက္ ၄ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြမွာေတာ့ ဆရာဝန္ရဲ႕ ၫႊန္ၾကားခ်က္ မရွိဘဲ ဘယ္ေဆးကိုမွ မတိုက္သင့္ပါဘူး။

၅။ ေခ်ာင္းဆိုးရသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို သိရေအာင္လုပ္ပါ။


 အေအး မိတာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေခ်ာင္းဆိုးတာဟာ ရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ သက္သာသြားပါတယ္။ ၾကာရွည္ စြဲၿပီး ေခ်ာင္းဆိုးတာဟာ ဓာတ္မတည့္မႈ၊ ရင္ၾကပ္ျခင္း၊ တျခား ေရာဂါေတြနဲ႔ ေရာဂါ ကုသတဲ့ ေဆးေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကို သိလာမွသာ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးတာဟာ၂-၄ ပတ္ထက္ ေက်ာ္လြန္ခဲ့ၿပီး ေခ်ာင္းဆိုးရင္း ေသြးပါျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန က်ျခင္း၊ ခ်မ္းတုန္ျခင္း၊ ႏံုးျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပၚလာရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပသင့္ပါတယ္။

 +ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆးဝါး)+