==လူထုက ်န္းမာေရး(တညင္းသီးေၾကာင့္ ႐ုတ္တရက္ေက ်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း)==

>

**Public Health**

ယခုလို မိုးရာသီ ကာလမွာ တညင္းသီး လိႈင္လိႈင္ေပၚတဲ့ အတြက္ တညင္းသီး ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သူေတြ အဖို႔ တညင္းသီးကို အတို႔အျမႇဳပ္၊ အုန္းႏို႔ဆမ္း စသည္ျဖင့္ စားသံုးေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တညင္းသီးကို အလြန္အကြၽံ စားသံုးရင္ေတာ့ လူကို အႏၲရာယ္ ရွိႏုိင္တာကို သတိထားမိသူ အလြန္ နည္းပါတယ္။ အသက္ရွည္ရာ အနာမဲ့ေၾကာင္းကို လူတိုင္း ေတာင့္တၾကသလို အသက္ရွည္ဖုိ႔နဲ႔ အနာေရာဂါ မရွိ ေနထုိင္ ႏုိင္ဖို႔လည္း စားသတိ၊ သြားသတိ၊ ေနသတိနဲ႔ ေနဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ျခင္းက ကုသျခင္း ထက္ ပိုေကာင္းတယ္ ဆုိတဲ့ အတုိင္း အာဟာရကို သင့္ေလ ်ာ္႐ံု စားသံုးဖို႔ လိုအပ္ၿပီး လြန္က  ်ဴးအာင္ မစားသင့္ပါဘူး။ သင့္ေလ ်ာ ္တဲ့ အာဟာရ ျဖစ္ဖုိ႔၊ အနာေရာဂါ ကင္းရွင္းဖုိ႔နဲ႔ အာဟာရျပည့္ဝဖုိ႔ စားေသာက္ ရာမွာ ျမန္မာ့ ႐ိုးရာ တုိ႔စရာနဲ႔ ငါးပိရည္ဟာ မပါမျဖစ္ ပါဘဲ။ တုိ႔စရာမွာ တညင္းသီးျပဳတ္၊ တညင္းသီး ဆားရည္စိမ္၊ တညင္းသီး အုန္းႏို႔ဆမ္း တုိ႔ဟာ ထမင္းၿမိန္ ခံတြင္း ေတြ႕ေစပါတယ္။

++ပါဝင္မႈ++

တညင္းသီးမွာ ေရေငြ႕ဓာတ္၊ အသားဓာတ္၊ ကစီဓာတ္၊ သတၱဳဓာတ္၊ ထံုးဓာတ္၊ မီးစုန္းဓာတ္၊ သံဓာတ္၊ ဗီတာမင္ ဘီဓာတ္နဲ႔ ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း၊ ဘီတူး စတဲ့ သဘာဝ အာဟာရဓာတ္ မ်ားစြာ ပါဝင္ ေနပါတယ္။ တညင္းသီးဟာ ကုန္ခန္းသြားတဲ့ အစာေတြ ျပန္လည္ ျပည့္ဝေစတဲ့ ေရေငြ႕ဓာတ္နဲ႔ ခြန္အားကို မ်ားမ်ား တိုးတက္ ျဖစ္ထြန္း ေစႏိုင္တဲ့ ကစီဓာတ္ မ်ားစြာလည္း ပါဝင္ ပါတယ္။ မီးစုန္းဓာတ္ ပါဝင္မႈ ကလည္း တတိယ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဓာတ္ေတြက သြားနဲ႔ အ႐ိုးေတြကို သန္မာ ေတာင့္တင္း ေစတယ္။ အလုပ္ၾကမ္း လုပ္ရတဲ့ အလုပ္သမားေတြ၊ လယ္သမားေတြ အထူး လိုအပ္တဲ့ မီးစုန္းဓာတ္ကိုလည္း တညင္းသီးက ရရွိ ပါတယ္။

++တန္ေဆးလြန္ေဘး++

 လူ႔ရဲ႕ခႏၶာကိုယ္ဟာ ဓာတ္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ သတၱဳဓာတ္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ပါဝင္ ဖဲြ႕စည္းထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူေတြဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔ အမွ် လႈပ္ရွား သြားလာေနရတဲ့ အတြက္ ခႏၶာကိုယ္မွာ သတၱဳဓာတ္ ကုန္ခန္း ဆုတ္ယုတ္မႈ ျဖစ္ေပၚ လာတယ္။ ပ်က္စီးသြားတာေတြ ရွိတယ္။ ပ်က္စီးသြားတဲ့ ဓာတ္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ သတၱဳဓာတ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ျပန္လည္ ျဖည့္တင္း ရတယ္။ တညင္းသီးမွာ အဲဒီ သတၱဳဓာတ္နဲ႔ အာဟာရဓာတ္ေတြ ပါဝင္ ေနေပမယ့္ အစားမ်ားရင္ ႐ုတ္တရက္ ေက ်ာက္ကပ္ ေရာင္ျခင္း၊ ေက ်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း ျဖစ္ပြား ႏုိင္ပါတယ္။ တညင္းသီးျပဳတ္ အလံုး ၂ဝ၊ ၃ဝ ေလာက္ကို တစ္ထုိင္တည္း စားလိုက္မိသူေတြ ဆီးမသြားႏုိင္ ျဖစ္တာ၊ ခါးကိုက္လို႔ ေဆးခန္း လာျပတာမ်ဳိး ႀကံဳဖူးပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္လာရင္ ဆီးရႊင္ေဆး ထုိးေပး၊ စားေဆး ေကြၽးရင္ အျမန္ ျပန္ေကာင္း ႏုိင္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ ဆီးမသြားႏိုင္၊ ဆီးညႇစ္ရင္လည္း ေသြးပဲ ထြက္လို႔ ေက ်ာက္ကပ္ ေဆးရတဲ့အထိ ျဖစ္သြား ခဲ့ၾကတယ္။ တညင္းသီးရဲ႕ အညႇာ၊ အေညႇာင့္ပိုင္းက ေက ်ာက္ကပ္ကို အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဆီးမသြားႏုိင္ရင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တက္၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ား၊ ဗုိက္ေအာင့္၊ ခါးကိုက္ၿပီး ဆီးမထြက္တဲ့ ဒဏ္ကို ျပင္းထန္စြာ ခံစား ရတတ္တယ္။ ေသြးတုိးေရာဂါ အခံရွိတဲ့သူဆို ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာ ျပတ္ၿပီး ေလျဖတ္ႏိုင္တယ္။ တညင္းသီးရဲ႕ အနံ႔အသက္ဟာ စားထားတဲ့ သူရဲ႕ ခံတြင္းမွာ အနံ႔ နံေစသလို ဆီးေရာ ဝမ္းမွာပါ အနံ႔ စြဲက ်န္ေစပါတယ္။

 ++ေက ်ာက္ကပ္ဆဲလ္တစ္ခု++

တညင္းသီး တစ္လံုး စားရင္ ေက်ာက္ကပ္ဆဲလ္တစ္ခု ပ်က္စီးေစတယ္ ဆုိေတာ့ တညင္းသီး မ်ားမ်ားစားရင္ ေက ်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးမႈ ပိုမို ျဖစ္ပြားေစလို႔ ဂ႐ုျပဳသင့္ ပါတယ္။ ေက ်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေက်ာက္တည္ျခင္း၊ ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေရာင္ျခင္း၊ ေက ်ာက္ကပ္ အားနည္းျခင္း ေရာဂါရွိသူေတြ အေနနဲ႔ တညင္းသီး လံုးဝ မစားသင့္ပါေၾကာင္း ေဖာ္ျပလုိက္ရ ပါတယ္္။


Written by ေရႊတည္

**Public Health**

ယခုလို မိုးရာသီ ကာလမွာ တညင္းသီး လိႈင္လိႈင္ေပၚတဲ့ အတြက္ တညင္းသီး ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သူေတြ အဖို႔ တညင္းသီးကို အတို႔အျမႇဳပ္၊ အုန္းႏို႔ဆမ္း စသည္ျဖင့္ စားသံုးေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တညင္းသီးကို အလြန္အကြၽံ စားသံုးရင္ေတာ့ လူကို အႏၲရာယ္ ရွိႏုိင္တာကို သတိထားမိသူ အလြန္ နည္းပါတယ္။ အသက္ရွည္ရာ အနာမဲ့ေၾကာင္းကို လူတိုင္း ေတာင့္တၾကသလို အသက္ရွည္ဖုိ႔နဲ႔ အနာေရာဂါ မရွိ ေနထုိင္ ႏုိင္ဖို႔လည္း စားသတိ၊ သြားသတိ၊ ေနသတိနဲ႔ ေနဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ျခင္းက ကုသျခင္း ထက္ ပိုေကာင္းတယ္ ဆုိတဲ့ အတုိင္း အာဟာရကို သင့္ေလ ်ာ္႐ံု စားသံုးဖို႔ လိုအပ္ၿပီး လြန္က  ်ဴးအာင္ မစားသင့္ပါဘူး။ သင့္ေလ ်ာ ္တဲ့ အာဟာရ ျဖစ္ဖုိ႔၊ အနာေရာဂါ ကင္းရွင္းဖုိ႔နဲ႔ အာဟာရျပည့္ဝဖုိ႔ စားေသာက္ ရာမွာ ျမန္မာ့ ႐ိုးရာ တုိ႔စရာနဲ႔ ငါးပိရည္ဟာ မပါမျဖစ္ ပါဘဲ။ တုိ႔စရာမွာ တညင္းသီးျပဳတ္၊ တညင္းသီး ဆားရည္စိမ္၊ တညင္းသီး အုန္းႏို႔ဆမ္း တုိ႔ဟာ ထမင္းၿမိန္ ခံတြင္း ေတြ႕ေစပါတယ္။

++ပါဝင္မႈ++

တညင္းသီးမွာ ေရေငြ႕ဓာတ္၊ အသားဓာတ္၊ ကစီဓာတ္၊ သတၱဳဓာတ္၊ ထံုးဓာတ္၊ မီးစုန္းဓာတ္၊ သံဓာတ္၊ ဗီတာမင္ ဘီဓာတ္နဲ႔ ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း၊ ဘီတူး စတဲ့ သဘာဝ အာဟာရဓာတ္ မ်ားစြာ ပါဝင္ ေနပါတယ္။ တညင္းသီးဟာ ကုန္ခန္းသြားတဲ့ အစာေတြ ျပန္လည္ ျပည့္ဝေစတဲ့ ေရေငြ႕ဓာတ္နဲ႔ ခြန္အားကို မ်ားမ်ား တိုးတက္ ျဖစ္ထြန္း ေစႏိုင္တဲ့ ကစီဓာတ္ မ်ားစြာလည္း ပါဝင္ ပါတယ္။ မီးစုန္းဓာတ္ ပါဝင္မႈ ကလည္း တတိယ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဓာတ္ေတြက သြားနဲ႔ အ႐ိုးေတြကို သန္မာ ေတာင့္တင္း ေစတယ္။ အလုပ္ၾကမ္း လုပ္ရတဲ့ အလုပ္သမားေတြ၊ လယ္သမားေတြ အထူး လိုအပ္တဲ့ မီးစုန္းဓာတ္ကိုလည္း တညင္းသီးက ရရွိ ပါတယ္။

++တန္ေဆးလြန္ေဘး++

 လူ႔ရဲ႕ခႏၶာကိုယ္ဟာ ဓာတ္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ သတၱဳဓာတ္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ပါဝင္ ဖဲြ႕စည္းထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူေတြဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔ အမွ် လႈပ္ရွား သြားလာေနရတဲ့ အတြက္ ခႏၶာကိုယ္မွာ သတၱဳဓာတ္ ကုန္ခန္း ဆုတ္ယုတ္မႈ ျဖစ္ေပၚ လာတယ္။ ပ်က္စီးသြားတာေတြ ရွိတယ္။ ပ်က္စီးသြားတဲ့ ဓာတ္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ သတၱဳဓာတ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ျပန္လည္ ျဖည့္တင္း ရတယ္။ တညင္းသီးမွာ အဲဒီ သတၱဳဓာတ္နဲ႔ အာဟာရဓာတ္ေတြ ပါဝင္ ေနေပမယ့္ အစားမ်ားရင္ ႐ုတ္တရက္ ေက ်ာက္ကပ္ ေရာင္ျခင္း၊ ေက ်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း ျဖစ္ပြား ႏုိင္ပါတယ္။ တညင္းသီးျပဳတ္ အလံုး ၂ဝ၊ ၃ဝ ေလာက္ကို တစ္ထုိင္တည္း စားလိုက္မိသူေတြ ဆီးမသြားႏုိင္ ျဖစ္တာ၊ ခါးကိုက္လို႔ ေဆးခန္း လာျပတာမ်ဳိး ႀကံဳဖူးပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္လာရင္ ဆီးရႊင္ေဆး ထုိးေပး၊ စားေဆး ေကြၽးရင္ အျမန္ ျပန္ေကာင္း ႏုိင္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ ဆီးမသြားႏိုင္၊ ဆီးညႇစ္ရင္လည္း ေသြးပဲ ထြက္လို႔ ေက ်ာက္ကပ္ ေဆးရတဲ့အထိ ျဖစ္သြား ခဲ့ၾကတယ္။ တညင္းသီးရဲ႕ အညႇာ၊ အေညႇာင့္ပိုင္းက ေက ်ာက္ကပ္ကို အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဆီးမသြားႏုိင္ရင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တက္၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ား၊ ဗုိက္ေအာင့္၊ ခါးကိုက္ၿပီး ဆီးမထြက္တဲ့ ဒဏ္ကို ျပင္းထန္စြာ ခံစား ရတတ္တယ္။ ေသြးတုိးေရာဂါ အခံရွိတဲ့သူဆို ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာ ျပတ္ၿပီး ေလျဖတ္ႏိုင္တယ္။ တညင္းသီးရဲ႕ အနံ႔အသက္ဟာ စားထားတဲ့ သူရဲ႕ ခံတြင္းမွာ အနံ႔ နံေစသလို ဆီးေရာ ဝမ္းမွာပါ အနံ႔ စြဲက ်န္ေစပါတယ္။

 ++ေက ်ာက္ကပ္ဆဲလ္တစ္ခု++

တညင္းသီး တစ္လံုး စားရင္ ေက်ာက္ကပ္ဆဲလ္တစ္ခု ပ်က္စီးေစတယ္ ဆုိေတာ့ တညင္းသီး မ်ားမ်ားစားရင္ ေက ်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးမႈ ပိုမို ျဖစ္ပြားေစလို႔ ဂ႐ုျပဳသင့္ ပါတယ္။ ေက ်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေက်ာက္တည္ျခင္း၊ ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေရာင္ျခင္း၊ ေက ်ာက္ကပ္ အားနည္းျခင္း ေရာဂါရွိသူေတြ အေနနဲ႔ တညင္းသီး လံုးဝ မစားသင့္ပါေၾကာင္း ေဖာ္ျပလုိက္ရ ပါတယ္္။


Written by ေရႊတည္